Νερό και Πρωτο-Αχαιοί

Πρωτο-Ἀχαιοί: Συμβατική ονομασία ενός πανάρχαιου προελληνικού Αριοευρωπαϊκού φύλου, που εντοπίζεται κυρίως στην ΝΑ Θεσσαλία, στο τμήμα της που ήταν γνωστό ως Αχαΐα Φθιώτις. Οι Αχαιοί της Μυκηναϊκής Εποχής ήταν ένα ελληνικό φύλο, αλλά το όνομά τους δεν ήταν ελληνικό και το πήραν όπως αποδείχθηκε από τον προελληνικό λαό που έφερε αυτό το όνομα και τον οποίο ονομάζουμε συμβατικά Πρωτο-Αχαιούς για να τους διακρίνουμε από τους ελληνόγλωσσους Αχαιούς.
Έχουν προταθεί διάφορες ετυμολογίες για το όνομα Αχαιοί, αλλά επικρατέστερη θεωρείται αυτή που το ανάγει στην αριοευρωπαϊκή ρίζα akw- «νερό», γιατί είναι η μόνη που επιδέχεται σημασιολογική επιβεβαίωση. Αυτό συνάγεται και από συγκεκριμένα στοιχεία πανάρχαιων παραδόσεων όπως το γεγονός ότι μια πηγή στην Μεσσηνία λεγόταν Αχαΐα και ένας ποταμός που χύνεται στον ανατολικό Εύξεινο Πόντο ονομαζόταν Αχαιοῦς. Αλλά και γενικότερα η ρίζα αχ- απαντά σε πολλά ονόματα ποταμών: Αχ-ελώος, Ίν-αχ-ος, Αχ-άμας, Αχ-άτης, Αχ-έλης, Αχ-άρδεος. Ο Αχιλλεύς επίσης αποτελούσε κατά πάσα πιθανότητα μια παμπάλαια θεότητα του υγρού στοιχείου και πέρα από τις μαρτυρίες για λατρείες του Αχιλλέως ως θεού σε διάφορα μέρη της κυρίως Ελλάδος, σε μερικές αποικίες του Ευξείνου Πόντου τιμούσαν ως θεό τον Αχιλλέα Ποντάρχη.
Όπως έχει διευκρινισθεί «…Η ρίζα akw- στην ελληνική θα είχε δώσει απ-ή ατ- (ανάλογα με τα φωνήεντα που θα ακολουθούσαν και ανάλογα με την διάλεκτο). Από την άλλη μεριά πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι:

α) το προελληνικό ινδοευρωπαϊκό υπόστρωμα μετέτρεψε το kw- σε κ

β) μια τουλάχιστον γλώσσα ή διάλεκτος αυτού του υποστρώματος μετέτρεψε το κ σε χ. 

Αυτή η γλώσσα θα ήταν λοιπόν εκείνη που κληροδότησε στους Έλληνες τα ονόματα Αχαιοί, Αχιλλεύς, Αχελώος, Αχάμας, Αχάτης, Αχέλης, Ίναχος. […] Οι Έλληνες Αχαιοί απλώθηκαν σε διάφορες ελληνικές χώρες από την Αχαΐα Φθιώτιδα. Άρα σ’ αυτή την περιοχή επεκάθισαν σε ένα πληθυσμό πρωτο-αχαϊκό, από τον οποίο πήραν και το όνομα και μερικές λατρείες. Άλλα τμήματα Πρωτο-Αχαιών ίσως κατείχαν την Αθαμανία και την Αιτωλία, χώρες όπου απαντούν τα υδρωνύμια Ίναχος και Αχελώος. Πολλά ονόματα ποταμών και άλλων τόπων, καθώς και θεών, με ρίζα αχ- μαρτυρούνται επίσης στην κεντρική και ανατολική Στερεά, στην Πελοπόννησο, σε νησιά του Αιγαίου, στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, αλλά είναι δύσκολο να αποφανθούμε ποια από αυτά ανάγονται σε εγκαταστάσεις Πρωτο-Αχαιών και δεν έχουν δοθεί από Έλληνες Αχαιούς.
…Έξω από την Ελλάδα βρίσκουμε λαό με όνομα Αχαιοί στα ανατολικά παράλια του Ευξείνου. Στην ίδια περιοχή εντοπίζονται ονόματα ποταμών Αχαιοῦς και Ἀχάρδεος, καθώς και ένας οικισμός Ἀχαΐα […] Αυτός ο λαός θα ήταν ίσως ένα παρακλάδι των Πρωτο-Αχαιών και τα τοπωνύμια που αναφέραμε πιο πάνω, ισάριθμα ίχνη παλαιών εγκαταστάσεων των ιδίων…» (Ι.Ε.Ε. τομ. Α΄ σελ. 361).

Αναδημοσίευση από http://ethnologic.blogspot.gr/2010/04/3.html

Πηγή: "Ιστορία Ελληνικού Έθνους" Εκδοτική Αθηνών - τομ. Α'